Reisziekte, een vervelende reisgenoot

De zomervakantie is (bijna) voorbij en mogelijk heb je er deze vakantie mee te maken gehad: reisziekte. Voor sommige mensen een vage term, voor anderen een buitengewoon irritante werkelijkheid. Een spugend kind op de achterbank, met lodderige benen op de boot of al draaierig worden wanneer je naar een achtbaan of draaimolen kijkt… Natuurlijk zijn er reistabletten te verkrijgen, die soms uitkomst bieden. Maar wist je dat er misschien ook een aanwijsbare oorzaak en oplossing is voor reisziekte?

De vervelende klachten, zoals duizeligheid en misselijkheid, kunnen te maken hebben met een samenspel van verschillende zintuigen en reflexen in ons lichaam, waaronder de Tonisch Labyrinth Reflex (TLR) en de oogmotoriek. In deze blog vertel ik je er meer over.

Wat is reisziekte?

Reisziekte ontstaat wanneer er een discrepantie is tussen wat de ogen zien en wat het binnenoor voelt. Bijvoorbeeld, wanneer je in een auto zit en naar een boek (of schermpje) kijkt, zien je ogen een stilstaand beeld, terwijl je binnenoor de beweging van de auto waarneemt. Deze tegenstrijdige informatie kan verwarring veroorzaken in je hersenen en leiden tot misselijkheid en duizeligheid.

De Tonisch Labyrinth Reflex (TLR) en reisziekte

Het labyrinth is een onderdeel van het binnenoor en speelt een cruciale rol bij het evenwichtsgevoel. Het bevat vloeistof en haarcellen die reageren op bewegingen van het hoofd. De Tonisch Labyrinth Reflex is een onbewuste reactie van het lichaam op deze bewegingen. De TLR is een primitieve reflex die aanwezig is bij baby’s en wordt ook wel het evenwichtsreflex genoemd. Deze reflex zorgt ervoor dat een baby zijn hoofd omhoog houdt en zijn spieren aanspant wanneer hij op zijn rug ligt. Zo zorgt de reflex ervoor dat de baby went aan de zwaartekracht en het ‘besturen’ van de spierspanning. Normaliter integreert de baby deze reflexen naarmate hij groter wordt.
Wanneer de TLR actief blijft, heeft een kind (of de volwassene!) vaak moeite met een goed evenwicht. Bij elke beweging van het hoofd, voor- of achterwaarts, verandert de spierspanning en brengt zo het kind uit evenwicht. Er is geen vast referentiepunt in de ruimte, hierdoor wordt het moeilijk om afstand, ruimte, snelheid of diepte te schatten. 

Het verband tussen de TLR en reisziekte wordt verklaard door de invloed van de reflex op het vestibulaire systeem. Dit systeem is verantwoordelijk voor ons evenwichtsgevoel en onze oriëntatie in de ruimte. Wanneer de TLR niet goed geïntegreerd is, kan het vestibulaire systeem verstoord raken, waardoor het moeilijker wordt om bewegingen te verwerken.
Bij reisziekte worden de zintuigen overprikkeld door de bewegingen van het vervoermiddel. Als het vestibulaire systeem al niet goed functioneert door een niet-geïntegreerde TLR, kan dit de symptomen van reisziekte verergeren. Het lichaam krijgt dan namelijk tegenstrijdige signalen: de ogen zien dat het lichaam stilstaat, terwijl het evenwichtsorgaan beweging waarneemt en doorgeeft aan de hersenen.

Oogmotoriek en reisziekte

De ogen spelen een belangrijke rol bij het waarnemen van beweging en het behouden van ons evenwicht. Wanneer het hoofd beweegt, bewegen de ogen automatisch mee om een stabiel beeld te behouden. Dit wordt mogelijk gemaakt door een complex netwerk van zenuwen en spieren. Wanneer deze oogspieren niet vloeiend bewegen, wordt het moeilijker voor de hersenen om de visuele (= zicht) en vestibulaire (= evenwicht) informatie te integreren. Dit kan de verwarring vergroten en de kans op reisziekte verhogen.

Een duizelingwekkend trio

De TLR, oogmotoriek en reisziekte zijn, zoals je inmiddels wellicht al begrijpt, nauw met elkaar verbonden. Wanneer je in een bewegende omgeving bent, zoals een auto of een boot, kan de TLR overactief worden. Dit kan leiden tot onvrijwillige oogbewegingen en een gevoel van onbalans. En wanneer je ogen door zwakke oogspieren al minder vloeiend bewegen, wordt dit nog erger. Er ontstaat een conflict tussen de signalen die je hersenen ontvangen. Dit kan resulteren in de symptomen van reisziekte, zoals misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn.

Wat kun je doen tegen reisziekte?

Natuurlijk kun reisziekte proberen te voorkomen door niet naar een schermpje te kijken, je te focussen op de horizon en te zorgen voor voldoende lucht.
Maar wanneer het een terugkerend probleem is, is het raadzaam om te (laten) checken of er nog sprake is van een actieve TLR en om de oogmotoriek te controleren. Natuurlijk wil ik graag met jullie meedenken. Door middel van beweging en spel gaan we aan de slag met het integreren van de TLR, het verbeteren van oogmotoriek en het evenwicht. Zo kunnen jullie volgend jaar op vakantie zonder reispillen of spuugzakjes. Klinkt dat als muziek in de oren? Neem dan snel contact met mij op!